Jakie są przyczyny biegunki?

Biegunka to powszechny problem, który dotyczy zarówno dorosłych, jak i dzieci. Jej przyczyny mogą być różne, ale ich znajomość może pomóc nie tylko w zapobieganiu biegunce, ale również w podjęciu odpowiednich kroków w celu jej wyleczenia i przywróceniu równowagi mikrobioty w jelitach.

Czym jest biegunka i jakie ma objawy?

Biegunka to nieprawidłowość w funkcjonowaniu naszego układu pokarmowego, która objawia się luźnymi lub wodnistymi stolcami ze zwiększoną częstotliwością ruchów jelit. Z perspektywy działania organizmu biegunka pojawia się wtedy, kiedy zbyt duża ilość płynów pojawia się w jelitach i z różnych powodów nie może być przez nie wchłonięta (zaabsorbowana) w naturalny sposób. Częstymi objawami towarzyszącymi, jakie możemy obserwować w czasie biegunki, są:

• wzmożona perystaltyka jelit, tzn. zbyt szybkie przemieszczanie się pokarmu w układzie pokarmowym, w efekcie jedzenie nie zostaje w całości strawione, a organizm nie ma czasu na uformowanie prawidłowych, niewodnistych stolców,
• bóle brzucha,
• gorączka,
• nudności,
• wymioty,
• ogólne osłabienie,
• bóle głowy.
  
  

Jakie są główne przyczyny biegunki?

Biegunki mogą mieć charakter infekcyjny i pozainfekcyjny, wynikający z odrębnych czynników.

Najczęstszą przyczyną biegunek są infekcje wywołane przez wirusy, bakterie lub pierwotniaki¹. Z tej grupy za najwięcej biegunek odpowiadają wirusy, zarówno w krajach rozwijających się, jak i uprzemysłowionych². Tego typu biegunki pojawią się zwykle w okresie zimowym i rozprzestrzeniają się głównie poprzez kontakty międzyludzkie.

Najczęstszą przyczyną biegunek są
infekcje wywołane pzez wirusy, bakterie
lub pierwotniaki¹.

Natomiast w krajach rozwijających się, szczególnie w okresach cieplejszych, najczęściej występują biegunki wywołane bakteriami, które rozprzestrzeniają się w zanieczyszczonym lub nieświeżym jedzeniu oraz w wodzie pitnej². Tego typu biegunki zaliczają się głównie do tzw. biegunek podróżnych.

Biegunki mogą mieć też podłoże pozainfekcyjne związane z chorobą podstawową (np. powiązaną z żywieniem dojelitowym) albo ze stosowaniem leków, w tym antybiotyków³.

Główne przyczyny biegunek

Biegunki infekcyjne²:

• Bakterie (np. Clostridium difficile, Escherichia coli, Shigella, Vibrio cholerae, Salmonella) – będące częstą przyczyną zatruć
• Wirusy (np. Rotawirus, Norowirus)
• Pierwotniaki (np. Cryptosporidium parvum, Giardia intestinalis)

Biegunki pozainfekcyjne³:

• Choroba podstawowa (np. powiązana z żywieniem dojelitowym)
• Leki i medykamenty (np. różnego rodzaju antybiotyki, inne leki lub suplementy diety)

Rys. Główne przyczyny biegunek infekcyjnych i pozainfekcyjnych

 

Na szczególną uwagę trzeba zwrócić przy stosowaniu antybiotyków, które mogą przyczynić się do wystąpienia obu rodzajów biegunek⁴:

• biegunki pozainfekcyjnej wynikającej z zaburzenia różnorodności mikrobioty jelitowej, czyli mikroorganizmów zasiedlających nasze jelita,
• biegunki o charakterze infekcyjnym wynikającej z przerostu w mikrobiocie jelitowej szkodliwych bakterii takich jak Clostridium difficile, które następnie powodują nawracające biegunki.

Ze względu na skutki uboczne antybiotykoterapii, lekarze powszechnie zalecają stosowanie przebadanych probiotyków (np. zawierających szczep Saccharomyces boulardii CNCM I-745), które przywrócą równowagę mikrobioty jelitowej i zapobiegną biegunkom poantybiotykowym.

Każda z wymienionych wyżej przyczyn biegunek, zarówno o charakterze infekcyjnym, jak i pozainfekcyjnym, wpływa na jelita i skład mikrobioty jelitowej, co z kolei może prowadzić do stanu zapalnego i ograniczonej absorpcji wody, które w rezultacie przyczyniają się do wystąpienia biegunki⁴.

Jak można leczyć biegunkę?

Czasem przyjdzie taki dzień, że nas albo kogoś z bliskich dopadnie biegunka. Można wtedy zastosować kilka sposobów, które powinny złagodzić objawy biegunki i przyczynić się do jej szybszego ustąpienia.

Nawodnienie organizmu

W czasie biegunki należy zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu. W tym celu można spożywać niegazowaną wodę (można ją lekko osolić i dodać łyżkę miodu – w ten sposób stworzymy domowy elektrolit) lub słabą herbatę. Nie zaleca się picia przecierowych soków oraz napojów gazowanych.

Odwodnienie, które może być powikłaniem biegunki, jest niezwykle niebezpieczne dla naszego zdrowia, a nawet życia. Do szczególnej grupy ryzyka możemy zaliczyć dzieci, które bardzo szybko się odwadniają.

Lekkostrawna dieta

Przy biegunce zalecana jest dieta oparta na potrawach i produktach wchłaniających wodę, np. ryż, kasza jaglana, budyń, suchary lub pieczywo pszenne, banany, kasza manna oraz potrawy gotowane na parze lub w wodzie. W czasie biegunki warto jeść małe ilości pokarmów, w stosunkowo krótkich odstępach czasu (co 2-3 godziny).

Natomiast lepiej odstawić potrawy i produkty podrażniające układ pokarmowy, jak kawa, alkohol, tłuste i smażone dania, ostre przyprawy i pikantne potrawy, mrożona żywność lub zimne napoje, rośliny strączkowe, surowe warzywa.

Sprawdzone probiotyki

Stosowanie probiotyków do leczenia ostrej biegunki infekcyjnej u dzieci i dorosłych jest zalecane przez Światową Organizację Gastroenterologii (WGO - World Gastroenterology Organisation). Dobry probiotyk może przywrócić równowagę mikrobioty jelitowej, a nawet złagodzić objawy i przyczynić się do skrócenia czasu trwania biegunki infekcyjnej.

Polecanym i bezpiecznym probiotykiem na biegunkę infekcyjną jest lek pobiotyczny Enterol, który ma wszechstronne działanie i można go stosować przy różnych przyczynach biegunki: działa na bakterie, wirusy oraz pierwotniaki. Enterol może z powodzeniem być stosowany również jako środek zapobiegawczy przed biegunką związaną z antybiotykami oraz biegunką podróżnych.

Leki na wstrzymanie biegunki

Na biegunkę oferowane są również środki skutkujące zmniejszeniem częstości i liczby wypróżnień, które mogą być przydatne np. przed ważnym wystąpieniem czy wydarzeniem.

Jednak w niektórych przypadkach (zwykle u dzieci) nie zaleca się stosowania środków na powstrzymanie wypróżniania, bo może to spowolnić wydalanie chorobotwórczych drobnoustrojów i ich toksyn. Enterol działa inaczej, bo przyczynia się do zwalczania bakterii i toksyn w jelitach, a dodatkowo wspiera odbudowę zaburzonej mikrobioty jelitowej, czyli warstwy ochronnej w jelitach. Z tego względu można go stosować jako samodzielny lek na biegunkę albo jako środek uzupełniający do leku na powstrzymanie biegunki.

Niestety nie każdą biegunkę można opanować domowymi sposobami, bez interwencji lekarza. Jeśli w stolcu wystąpią niepokojące substancje, jak krew, śluz czy ropę albo intensywna biegunka trwa ponad dwie doby (w przypadku dzieci, ponad dobę) – należy zgłosić się do lekarza.

---